Toden Arakawa Line: Isa sa mga natitirang streetcar sa Tokyo

Ni Herlyn Alegre

Ang Toden Arakawa Line ay isa sa dalawa na lamang na natitirang street car sa Tokyo. Ang isa ay ang Tokyu Setagaya Line na nagsisimula sa Sangenjaya at nagtatapos sa Shimo-Takaido. Ang Toden Arakawa Line naman ay tumatakbo mula Waseda hanggang Minowabashi, may habang 12 kilometro at tumatagal ng 50 minuto ang byahe. Mainam gamitin ang Toden Arakawa Line tuwing spring dahil marami itong nadadaanang magagandang lugar na puno ng cherry blossoms. Kung summer naman, nalilinyahan ng malalaking mga rosas ang dinadaanan ng tram mula Arakawa-nanachome hanggang Minowabashi.

           

Ilan sa mga madadaanan ng tram ay ang mga sumusunod na pasyalan:

Asukayama Park. Ang Asukayama Park ay puno ng mga cherry trees na sinasabing ipinatanim pa ng shogun na si Tokugawa Yoshimune nang unang magbukas ang park noong 1873. Pero hindi lamang “hanami” ang maaaring gawin sa loob ng park, mayroon din itong tatlong museums – Ang Kita City Asukayama Museum, ang Shibusawa Memorial Museum at ang Paper Museum. Makikita rin sa loob ng park ang dalawang lumang tren, isang tram car at isang steam locomotive train na minsang ginamit sa Japan. Maaaring bumaba sa Asukayama Station ng Toden Arakawa Line upang mapuntahan ito.

Arakawa Yuenchi. Sa halagang ¥200 sa matatanda at ¥100 sa mga bata, maaari nang makapasok sa Arakawa Yuenchi at sumakay sa iba’t ibang rides dito. Siyempre hindi mawawala ang carousel at ferris wheel. Bagama’t maliit lang at walang masyadong iikutan, mainam pumasyal dito kung gustong iwasan ang matao at magulong bahagi ng Tokyo. Tamang-tama ito sa mga pamilyang gustong mag-bonding tuwing araw ng Linggo. Sa gilid ng daan papunta rito ay makikita ang maliliit na mga lumang tindahan na nagbabalik ng mga alaala ng Showa Japan. Nagbebenta ang mga ito ng “kakigori,” choco banana at ilang mga maliliit na laruan at pagkaing pambata. Arakawa-Yuenchimae ang pinakamalapit na istasyon ng tram dito.

Sugamo. Kung ang Harajuku ay kilala bilang fashion street ng mga kabataan, kilala naman ang Sugamo na tambayan ng mga “obaachan.” “Obaachan’s Harajuku” kung tawagin nila. Makikita rito ang isang mahabang kalsada na nalilinyahan ng mga tindahang nagbebenta ng mga goods na tiyak na patok sa mga obaachan tulad ng mga tungkod, mga bag na may gulong, mga maluluwag at makukulay na damit at mga murang rain boots. Makikita rin na ibinibenta rito ang mga pulang panloob na karaniwang isinusuot ng mga obaachan bilang pampaswerte. Sa dulo ng mahabang shopping street ay makikita ang Koshinzuka Station ng Toden Arakawa Line. Sa kabilang dulo naman matatagpuan ang Sugamo Station ng JR Yamanote Line.

           

Zoshigaya Cemetery. Bagamat hindi ordinaryong pasyalan ang sementeryo, maraming dumadalaw sa Zoshigaya Cemetery hindi lang para dalawin ang kanilang mga mahal sa buhay kundi para silipin na rin ang libingan ng ilang kilalang tao na nakahimlay dito. Isa na rito si Natsume Soseki, isang kilalang nobelista na nagpasikat ng mga nobelang “Kokoro,” “Botchan” at “I am a Cat.” Dati rin nakalagay sa likod ng ¥1,000 bill ang kanyang mukha bago ito palitan noong 2004. Nasa tapat lamang ng sementeryo ang Toden-Zoshigaya Station.

Minowabashi. Dito matatagpuan ang Joyful Minowa, isang mahabang shopping street kung saan tila makakabili ng kahit ano – mula sa mga murang gulay at prutas, tinapay, tsaa, at mga Japanese snacks, hanggang sa mga damit, sapatos, gamit sa bahay tulad ng mga pang-luto at plato, mga sariwang bulaklak at marami pang iba. Hindi kalayuan sa Minowa matatagpuan ang estatwa ni Yabuki Joe, ang kilalang boksingero na bumida sa manga na “Ashita no Joe” na isinulat ni Ikki Kajiwara at iginuhit ni Tetsuya Chiba. Nagkaroon din ito ng live action noong 2011 kung saan gumanap ang kilalang idol na si Yamashita Tomohisa, mas kilala sa tawag na YamaPi, bilang Joe. Mayaman din sa kasaysayan ang lugar na ito dahil dito matatagpuan ang dating execution grounds noong Edo Period na ngayon ay natabunan na ng sala-salabat na riles ng tren. Minowabashi ang huling istasyon ng Toden Arakawa Line.

Sa halagang ¥400 ay maaaring makabili ng one-day unlimited pass sa Toden Arakawa Line na magbibigay ng pagkakataon sa pasahero na bumaba sa kahit anong istasyon at tuklasin ang sulok ng downtown Tokyo na tila nagbabalik ng mga alaala ng Showa Japan.

Mga Pinoy ligtas sa lindol sa Kumamoto - Ambassador Lopez

Ni Florenda Corpuz

Walang Pilipino ang nasawi sa magnitude 6.5 at 7.3 na lindol na tumama sa Kumamoto Prefecture sa rehiyon ng Kyushu kamakailan.

Ayon kay Philippine Ambassador to Japan Manuel M. Lopez, ang Embahada ng Pilipinas sa Tokyo at ang Konsulado sa Osaka ay nakikipag-usap sa Filipino community sa Kumamoto at walang kababayan ang nasawi o malubhang nasugatan sa magkasunod na lindol.

Patuloy din ang kanilang monitoring para masiguro na maayos ang kundisyon ng mga Pinoy sa lugar.

“We have checked with our Filipino community leaders in Kumamoto. No one was reportedly injured in the latest earthquake,” pahayag ni Lopez sa panayam ng ABS-CBN News Channel (ANC) kamakailan.

May isang Pilipino ang na-trapped sa ilalim ng sasakyan ngunit ito ay nailigtas din.

May mga kababayan na lumikas sa mga evacuation centers habang may ilan din na natulog sa kotse.

Base sa datos ng Ministry of Justice, nasa 10,767 dayuhan ang naninirahan sa Kumamoto Prefecture kung saan aabot sa 1,600 ang mga Pilipino na karamihan ay may mga asawang Hapon.

Umabot sa 49 katao ang nasawi sa lindol habang daan-daan naman ang nasaktan.

Samantala, sa advisory na inilabas ng Japan Meteorological Agency, pinaalalahan ang lahat na patuloy na mag-ingat sa aftershocks.

“Seismic activity in the Kumamoto prefecture and Oita prefecture areas in Kyushu is still ongoing. There is concern about buildings and houses collapsing, and landslides may occur. Remain aware of your surroundings and exercise caution regarding earthquakes as well as rainy weather, as the combination can be hazardous.”

Pag-arkila ng Pilipinas sa eroplano ng Japan, tuloy na

Ni Florenda Corpuz

Kuha mula sa Japan Maritime Self-Defense Force

Tuluy na tuloy na ang pag-arkila ng Pilipinas sa mga retired training aircraft ng Japan para mag-patrolya sa South China Sea/West Philippine Sea matapos magkasundo ang dalawang bansa.

Ito ang kauna-unahang beses na magpapahiram ng military aircraft ang Japan sa ibang bansa.

Ayon kay Japanese Defense Minister Gen Nakatani, nagkasundo ang dalawang bansa na ipaarkila ng Japan Maritime Self-Defense Force ang limang TC-90 training aircraft nito sa Philippine Navy para mas palakasin ang maritime security capability ng Pilipinas sa gitna ng patuloy na gusot sa agawan ng teritoryo kontra China.

           

Kinumpirma nina Nakatani at Philippine Secretary of National Defense Voltaire T. Gazmin ang kasunduan sa pamamagitan ng pag-uusap sa telepono gabi ng Mayo 2.

“We are truly grateful for this reaffirmation by the Japanese government on the transfer of the TC-90 aircraft. We look forward to the eventual completion of this gracious collaboration. This will be a leap into our humanitarian assistance and disaster relief and maritime security awareness capabilities,” sabi ni Defense Spokesperson Peter Paul Galvez sa isang pahayag.

Sa ilalim ng batas, hindi maaaring ipahiram ng libre ng Japan ang mga eroplano kaya naman hinihiling ng Pilipinas na ito ay paarkilahan sa mas mababang halaga.

Ang TC-90 ay kabilang sa pamilya ng Beechcraft King Air aircraft. Humigit-kumulang doble nito ang flight range kumpara sa eroplanong ginagamit ng Philippine Navy na nasa 300 kilometro lamang.

Hindi natuloy ang pagbisita ni Nakatani sa Pilipinas noong huling bahagi ng Abril dahil sa lindol na tumama sa Kumamoto Prefecture.

Matatandaang lumagda sa isang kasunduan ang Japan at Pilipinas para sa Transfer of Defense Equipment and Technology noong Pebrero 29 kung saan binigyan ng pahintulot ng Pilipinas ang Japan para mag-supply ng kagamitang militar at teknolohiya.

Kichijoji: Hanami at iba pa

Ni Herlyn Alegre

Simula 2004, nangunguna ang Kichijoji sa mga taunang poll ng mga lugar na pinakamainam tirahan sa Tokyo – hindi kamahalan, maganda ang lokasyon at maraming maaaring puntahan at pasyalan. Kilala rin ito sa mga jazz bars, street musicians, at mga hiphop dancers na matatagpuan sa iba’t ibang sulok.

Hanami sa Inokashira Park

           

Kilala ang Inokashira Park na isa sa mga paboritong puntahan ng mga tao sa Kichijoji lalo na kung spring season. Makikita ang magagandang cherry blossoms na nakapaligid sa isang maliit na lawa kung saan mayroong mga pinaparentahang mga bangka. Mainam itong pasyalan para sa buong pamilya sa kahit na anong panahon sa buong taon. Kung autumn season naman, napupuno ng naglalabang kulay dilaw at pula ang mga puno sa paligid ng parke.

Sa halagang ¥400 ay maaari nang bisitahin ang dalawang zoo na nasa loob ng parke. Kasama sa koleksyon ng Inokashira Zoo ang ilang species ng mga hayop na matatagpuan lamang sa Japan. Sa isang bahagi ng zoo makikita ang duck sanctuary at sa isang bahagi naman ang iba pang hayop kabilang na ang kinagigiliwan ng mga bata na si Hanako, isang Thai Elephant. Huwag rin kalimutang bisitahin ang Benzaiten Shrine na itinayo para sa Japanese Buddhist goddess na si Benzaiten. Dahil napapaligiran ng tubig at cherry blossoms, litaw na litaw ang ganda ng matingkad na pulang kulay ng shrine.

Sa hindi kalayuan, makikita ang Ghibli Museum na nagpapakita ng mga likha ng isa sa mga pinakapopular na animation studios sa Japan, ang Ghibli. Kung fan ka ni Totoro o ni Princess Mononoke, mga karakter na pinasikat ni Hayao Miyazaki, tiyak na ikatutuwa mong makita ang malaking estatwa ni Totoro sa labas palang ng museo at ang replica ng cat bus na matatagpuan naman pagpasok.

Shopping galore

Matatagpuan sa paligid ng istasyon ang magkahalong malalaking malls tulad ng Marui at Isetan at maliliit na mga independent boutiques at vintage shops tulad ng Ragtag. Katabi ng train station makikita ang dalawang mall, Atre ant Kirarina, na may kanya-kanyang floors para sa mga damit, gamit pambahay, sapatos, at mga specialty stores.

Pero higit sa mga karaniwang tinda sa mga malls na ito, mas magandang tuklasin ang mga maliliit na tindahan sa paligid ng istasyon na nagbebenta ng mga kakaibang bagay tulad ng mga gamit para sa mga alagang aso, stationery shops at iba pang hobby shops na doon lamang makikita sa Kichijoji. Kung maswerte, makakabili ka ng mga branded second hand items sa napakamurang halaga.

Murang kainin

Ang Harmonica Yokocho ay unang nakilala bilang isang flea market matapos ang WWII pero ngayon ay mas kilala na ito sa mahabang linya ng mga yakitori restaurants na nagsulputan noong 90s. Mayroon din itong mga specialty shops na nagbebenta lamang ng mga Japanese delicacies tulad ng yokan at taiyaki. Makakakain din ng masarap na pizza sa Kichijoji sa halagang ¥500.

Bagamat nakatago sa isang maliit na iskinita, puntahan ng mga tao ang Garage 50 dahil sa Roman-styled thin crust pizza nito. Maganda rin ang ambience ng restaurant kahit maliit dahil sa VW camper na ginawang kitchen ng may-ari kung saan inihahanda niya ang order ng mga customers. Ang Village Vanguard naman, mas kilala bilang American goods shop, ay mayroong restaurant sa Kichijoji na naghahain ng burger at beer.

Masarap na kapihan

Kung miss mo na ang mga duyan sa Pilipinas, isa sa mga relaxing café na pwede mong puntahan ay ang Mahika Mano Hammock Café. Sa halip na mga ordinaryong upuan, mga duyan ang nasa loob ng restaurant. Hindi nga lang maaaring magtagal masyado rito kahit mapasarap na sa pagkakaupo dahil may time limit lamang na dalawang oras ang bawat stay dito. Hindi rin maaaring magsama ng maliliit na bata dito.

Dahil showroom din ang café na ito ng Hammocks2000, isang kumpanya na nagbebenta ng mga duyan, maaaring bumili mismo sa café na ito ng kaparehas na mga duyan kung gugustuhin mo. Ang Deva Deva Café ay patok naman para sa mga mahilig sa healthy food. Naghahain sila ng vegetarian at vegan dishes.  Hindi rin mawawala ang cat café sa Kichijoji. Mayroong 15 pusa sa Cat Café Calico na maaaring mong laruin habang nagkakape. Bawat oras ay nagkakahalaga ng ¥1000 at ¥150 naman ang mga inumin.

Makinig sa jazz

Ang SOMETIME ay unang binuksan noong 1975 at hanggang ngayon ay paborito pa rin itong puntahan ng mga jazz enthusiasts. Kilala ang Kichijoji na jazz town noong 60s-70s pero sa paglipas ng panahon ay marami na rin nagsarang mga jazz bars sa paligid nito. Isa ang SOMETIME sa mga matatag na naiwan sa mga ito. Halos bawat gabi ay mayroong live music dito. Ang pinakahighlight ng lugar ay ang malaking grand piano sa gitna ng bar.

40M dayuhang turista, target ng Japan sa 2020

Ni Florenda Corpuz

      Kuha sa Kiyomizu-dera Temple kung saan dagsa
ang mga lokal at dayuhang turista. (Din Eugenio)

Tiwala ang pamahalaang Abe na patuloy na dadagsa sa bansa ang mga dayuhang turista kaya itinaas sa 40 milyon ang target sa foreign tourism pagsapit ng taong 2020 mula sa kasalukuyang 20 milyon at 60 milyon naman sa taong 2030.

Target din ng pamahalaan na pataasin sa ¥8 trilyon ang foreign-tourist spending sa 2020 at ¥15 trilyon sa 2030 habang 70 milyon naman ang mga inbound stay-overnight tourists sa mga regional areas sa bansa.

“Tourism is one of the major pillars of the growth strategy of Japan. It is also the trump card for regional vitalization, as well as the engine for growth towards achieving a GDP of 600 trillion yen,” pahayag ni Prime Minister Shinzo Abe sa ikalawang pagpupulong ng “Council for the Development of a Tourism Vision to Support the Future of Japan” na ginanap sa Prime Minister’s Office kamakailan.

Sinabi rin ni Abe na mag-iimplementa sila ng 10 reporma para makamit ang tinawag niyang “Japan the world will want to visit.”

“The Government as a whole will work to realize new heights for Japan as a tourism-oriented developed nation,” sabi pa ng lider.

Kabilang sa reporma ang pagbubukas sa publiko ng mga governmental facilities tulad ng Akasaka Palace State Guest House at Kyoto State Guest House. Gagawin din na pang-world standard ang mga national parks sa bansa.

“Under the policy of ‘doing everything that the Government can possibly do,’ and towards building a new Japan that is a ‘tourism-oriented developed nation,’ I am determined that the Government will stand at the forefront and always proactively make the first move to take all possible measures to achieve our goals,” sabi ng lider.

Base sa datos ng Japan National Tourism Organization (JNTO), umabot sa 19,737,400 ang kabuuang bilang ng mga turistang bumisita sa Japan noong 2015 kung saan 268,300 ang mga Pilipino.

Patuloy sa pagtaas ang bilang ng mga dayuhang turista na bumibisita sa bansa dahil sa pagluluwag sa pagkuha ng visa, mababang palitan ng yen at pagdami ng international flights sa mga paliparan.

Isang araw sa Gifu Park

Ni Herlyn Alegre

Kapag nababanggit ang Gifu, karaniwang pumapasok sa isip ang UNESCO World Heritage Site na Shirakawa-Go na matatagpuan sa hilagang bahagi nito. Binubuo ito ng mga lumang Gassho-styled houses na napanatiling maganda at maayos sa loob ng mahabang panahon. Bukod dito, mayaman sa kasaysayan ang Gifu. Maraming lugar dito ang minsang naging sentro ng mga castle towns noong 1500s. Isa sa masasabing kayamanan ng Gifu ay ang Gifu Castle na makikita sa tuktok ng Kinkazan.

Ang Gifu Castle

Ang Gifu Castle ay orihinal na itinayo ng pamilyang Nikaido noong 1200s. Naging higit na kilala ito dahil dito namalagi si Oda Nobunaga, isang daimyo o feudal lord noong 1500s, sa loob ng siyam na taon bago siya lumipat ng Azuchi Castle sa Shiga. Dahil sa magandang lokasyon at istilo ng pagkakagawa ng castle town, naging modelo ito sa iba pang mga itinayo noong panahon na iyon. Mula sa tuktok ng castle makikita ang napakagandang view ng Gifu City, ang kahabaan ng Nagara River at ang mga bundok na nakapaligid sa Gifu. Hindi mo mapipigilang mamangha sa ganda ng tanawin at mapapaisip kung paano naitatag ng mga sinaunang tao ang castle na ito sa tuktok ng bundok.

Upang makapunta sa Gifu Castle, maaaring sumakay ng Kinkazan Ropeway na tumatagal lamang ng tatlong minuto. Ang istasyon nito ay matatagpuan sa Gifu Park na nasa paanan ng Kinkazan. Bawat 15 minuto ay mayroong biyahe ang ropeway paakyat at pababa ng bundok. Para naman sa mga mas gustong akyatin ang bundok, mayroon din na mga hiking trails na maaaring sundan paakyat.

Sa labas ng Gifu Castle makikita ang Gifu Castle Archives Museum na nagtataglay ng ilang mahahalagang artifacts mula sa Gifu Castle. Makikita rito ang ilang lumang sandata, baluti at helmet na ginamit noong 1500s. Kasama na sa ticket ng Gifu Castle ang pagpasok sa museum na ito.

Makikita naman pagbaba ng ropeway sa tuktok ng Kinkazan ang Squirrel Village. Ito ay tila maliit na zoo na puro squirrel lamang ang kanilang inaalagaan. Maaari mong pakainin ang mga squirrel sa iyong kamay. Mababait ang mga squirrel at hindi takot sa mga tao. Mayroon din na mga staff na palaging nagbabantay kaya walang dahilan upang matakot sa pakikipaglaro sa mga squirrel. Mayroon din pinapahiram na gloves upang protektahan ang iyong kamay habang pinapakain ang mga ito.

           

Matatagpuan rin na nakakalat sa iba’t ibang lungsod sa Gifu ang mahigit kumulang 13 pang castle. Ang ilan dito tulad ng Kiyosu Castle, Ogaki Castle at Sunomata Castle ay nagkaroon ng mahalagang papel sa Battle of Sekigahara noong 1600.

Ang Gifu Park

Ang Gifu Park ay isang malaking parke sa paanan ng Kinkazan kung saan maaaring mamasyal at magpahinga habang pinagmamasdan ang iba’t ibang halaman at bulaklak sa paligid. Makikita rin dito ang iba’tibang atraksyon tulad ng:

           

Gifu City Museum of History. Dito malalaman ang mayamang kasaysayan at paraan ng pamumuhay sa Gifu. Makikita rin dito ang ilan sa mga tradisyunal na produkto ng Gifu at mga lumang artifacts na nahukay sa ilang bahagi ng Gifu na tinatayang ginamit pa ng mga sinaunang nanirahan sa Gifu may ilang libong taon na ang nakakalipas. Mayroon din ditong replika ng free market na pinasimulan ni Oda Nobunaga noong 1500s.

Nawa Insect Museum. Ang museum na ito ang unang insect museum sa buong Japan. Pinasimulan ito ni Yasushi Niwa, ang nakadiskubre ng isang uri ng paru-paro na matatagpuan sa Gifu na binansagang “Gifu Butterfly.” Makikita rito ang halos 300,000 specimen ng 18,000 uri ng insekto.

Lokasyon ng dating tirahan ni Oda Nobunaga. Sa paanan ng Kinkazan matatagpuan ang ruins ng dating tirahan ni Nobunaga na ngayon ay binubuo na lamang ng mga natirang pundasyong bato.

Hindi man kasing kilala ng ibang lugar tulad ng Osaka at Kyoto, mayroon din na mga natatagong pasyalan ang Gifu na masayang tuklasin at bisitahin kahit anong panahong pa ito, mapa-spring man o winter pa. 

Anong uri ng botante ka?

Ni Al Eugenio

Dito sa Japan, alam ba nating mga Pilipino kung kailan ang kanilang halalan? Kung hindi lang dahil sa ang karamihan sa atin ay sumasakay ng tren, marahil ay wala tayong kaalam-alam na may nagaganap palang eleksyon.

Ang panahon ng eleksyon dito sa Japan ay malayung-malayo sa Pilipinas.  Walang naglalakihang mga karatula at patalastas sa radyo o telebisyon tungkol sa mga tumatakbong kandidato at lalong walang meeting de avance.

Malalaman lang natin na nalalapit na ang eleksyon kapag mayroon ng mga pailan-ilang nakatayo at nagsasalita sa loud speaker sa mga lugar na maraming tao. Kahit na para bang sa kanila ay walang interesadong sila ay pakinggan. Ang pangunahing lugar na pinipili ng mga kandidato ay ang mga liwasan na malapit sa mga train station, sa mga shotengai o mga daang may mga tindahan at kung saan mayroong maraming dumaraan. 

           

Hindi rin tulad sa Pilipinas  na ang mga kandidato ay may napakaraming mga alalay o mga kapartido na nag-iingay kung saan-saan. Walang pakialam kung sila ay nakagagambala. Dito sa Japan ay may hangganan ang oras ng pag-iingay. Ang oras na iyon ay nakatakda hanggang alas-diyes ng gabi lamang.

Nagtatayo ang pamahalaan ng bayan ng animo’y billboard na yari sa plywood upang mapagdikitan ng mga poster ng mga tumatakbo sa halalan. Hindi sa mga puno,  hindi sa mga pader, hindi sa mga public transportation at lalong hindi sa mga lugar na pag-aari ng mga pribadong mamamayan. Kung makakakita man tayo ng mga litrato ng mga kandidato sa bakod o dingding ng isang tahanan, asahan natin na may pahintulot ito ng may-ari ng bahay.

Kitang-kita sa panahon ng eleksyon dito sa Japan na ang mga kumakandidato ay may mga tunay na hangaring makatulong sa kapakanan ng mamamayan at ang mapaunlad ang kanilang bayang paglilingkuran. Walang milyun-milyong ginagastos, walang babawiing pinuhunan. Tanging ang layunin ay ang makapaglingkod sa bayan.

Paano natin ihahambing ang eleksyon sa Pilipinas sa mga mauunlad na bansa? Sa atin lamang mayroong kandidato na patung-patong na ang kaso ng kurapsyon ay patuloy pa rin sa  kanyang pagkandidato. Dahil sa marami rin naman ang naniniwala sa kanya ay maaari pa rin na siya ang mahalal na pangulo. Ano ang pinanghahawakan ng mga ganitong pulitiko? Ang bagay na inaasahan nila ay ang kamangmangan ng karamihan sa mga bumoboto.

Mula pa noong magkaroon ng diktatorya sa ating bayan, ginawa na ng mga  pamunuan na iiwas sa mga kaalaman ang karamihan ng ating mga mamamayan. Bukod sa mga pag-torture sa mga inaakalang laban sa pamahalaan, sa mga namatay at sa mga nawala at hindi na natagpuan. Isa sa pinakamalaking perwisyo na idinulot ng Martial Law sa ating lipunan ay ang panlilinlang sa ating mga mamamayan na huwag magkaroon ng tamang kaalaman. Dinaan tayo noon sa mga entertainment at mga palabas na puro  kalokohan upang libangin ang lahat upang huwag mapansin ang tunay na nangyayari sa bayan. 

Hanggang ngayon ay mas marami pa rin sa ating mga kababayan ang tumanda na at mahina pa rin ang kakayahan na mailahad ang tunay niyang gustong sabihin. Hirap ang mga Pilipino na magpaliwanag. Hirap din ang nakararaming Pilipino na ituon ang kanilang pag-iisip upang makarating sa isang maayos na desisyon.

Matagal na tayong pinagkaitan ng nararapat na edukasyong para sa lahat, hindi  lamang  para sa may mga kaya sa buhay. Hanggang ngayon ay ginagamit pa rin ng maraming pulitiko ang taktikang panatilihing mangmang ang maraming Pilipino. Sa pagiging mangmang ng nakararami ay makadaragdag sa mga botanteng aasa ng awa sa mga mananalo. Kaunting tulong tulad ng Php500, gasino na lang ba ang halagang iyon sa makukulimbat ng mga pulitiko habang nakaupo ng ilang taon sa kanyang pinanaluhang pwesto. Ang kawawang Juan, balik sa dating gawi, matapos maubos ang hindi nagtagal na Php500.

Marami sa ating mga mamamayan ang hindi talaga marunong pumili ng kanilang iboboto. Ang karamihan sa kanila ay may pananaw na “Hmm, pare-pareho lang na mga magnanakaw iyang mga ‘yan. Kahit sino man ang iboto mo. Mayroon din namang  sumasabay na lamang kung sino ang iboboto ng nakararami at hindi na kinikilatis mabuti kung dapat nga ba na ang  popular na pulitiko ang dapat iboto.

Marami rin naman na ang hinahanap sa kandidato ay ang personalidad nito tulad halimbawa kung ang pulitiko ba ay mabait, maayos sa pananamit, maayos kumilos at ang ganda ng pananalita nito.

Ano ba ang kahalagahan ng ating boto?

Kung tulad tayo ng mga bumoboto na hindi naman talagang pinag-aaralan muna  ang  isang kandidato kung mayroon nga ba itong kakayahan na maging lider at dalhin  ang ating bansa sa isang tunay na pagbabago para sa patuloy na kaunlaran ng bawat Pilipino, walang halaga ang isang boto. Ngunit kung ang isang botante ay binibigyan ng panahon na pakinggan at kilatisin ang mga tumatakbo, maikumpara ang bawat isa ayon sa laman ng kanilang mga sinasabi at damahin kung sino ba talaga sa kanilang palagay ang  tunay  na  sinsero sa mga inilalahad nito, makapagbibigay ng malaking halaga ang kahit na isang boto. 

Sakripisyo at pag-asa ng mga dayuhang English Teacher

Ni Cesar V. Santoyo

Maraming mga napabalitang milyon ang kinakailangan para punuan ang mga bakanteng trabaho sa Japan at isa rito ay ang English teacher. Puspusan na rin kasi ang pangangailangan ng bansa na matuto ang kaniyang mamamayan na magsalita ng English at makapantas sa kumpetisyon sa sinasabing globalisasyon.

Mas lalong tumitindi ang pangangailangan ng dayuhang English teacher dahil sa inilabas na direktiba nuong taon 2013 ng Ministry of Education, Culture and Sports, Science and Technology (MEXT) ng Japan kung papaano itataas ang kapasidad ng mga Japanese na gumamit ng wikang English para sa pandaigdigang negosyo. Nakasaad sa nasabing direktiba ng MEXT na simula sa April 2018 ang mga bata sa elementarya na nasa pang-lima at pang-anim na baitang ay mayroon ng tatlong araw na regular na English subject sa loob ng isang linggo.

Sa nasabing direktiba noong 2013 ng MEXT, lalo pang darami ang pangangailangan sa mga sinasabing Assistant Language Teacher o ALT na umiikot sa mga pampublikong elementarya at high school. Libo-libo na rin ang mga kababayan natin sa Japan ang nagtatrabaho at nakikinabang bilang ALT.

Team teaching kasama ang Japanese English teacher para mapahusay ang abilidad sa English communication ng mga mag-aaral ang dahilan ng pagkakaroon ng ALT na sinimulan 30 taon na ang nakalipas. Ang mga ALT ay mula sa Japan Exchange Program o JET na mga direktang ni-recruit ng mga ahensya ng pamahalaan mula sa bansang pinanggalingan. Upang makatipid ang mga lokal na Board of Education ay kumukontrata sa mga dispatch agency ng ALT. Dumarami na rin na mga lokal na Board of Education na umiiwas sa dispatch agency at direktang nagre-recruit ng ALT.

Ang lahat ng ALT, ang mga nasa JET Program, dispatch agency at direct hired ng local Board of Education, lahat ay permanenteng part-time job workers na hindi kasama sa social benefits katulad ng mga guro sa paaralan. Pag-ikot sa iba-ibang paaralan ay ang karamihang reklamo sa gawain ng mga ALT.

Marami rin sa ating mga kababayan ang nabibiyayaan ng gawain bilang ALT. Kumpara sa ibang mga dayuhan na nasa industriya ng ALT, ang mga kababayan natin bilang asawa at ina ng Japanese ay may bentahe at kakaibang kalagayan at sitwasyon bilang ALT. Sapagkat marami sa mga dayuhang ALT ang nagsasabing gutom ang kanilang sinasapit na napasukan na gawain bilang ALT.

Lumaganap ang isang Youtube video mula sa Fukuoka General Union at Chris Flynn na nagdidetalye ng buwanang kita ng isang ALT. Sa video na mahigit pitong libo na ang nakapanood habang sinusulat ang artikulong ito ay nagsasabing isang libong yen na lamang ang budget ng ALT bawat araw ang natitira pagkatapos bawasin ang mga buwis, renta sa bahay at iba pa mula sa ¥225,000 na kita.

Sa nasabing Youtube video, ang Kitakyushu Board of Education at ang dispatch agency ay nagbibigay ng ¥225,000 na buwanan kita. Subalit siyam (9) na buwan lamang ang kontrata ng ALT at sa pagtutuos ay walong (8) buwan lamang ang pagtatantos ng halaga ng kita. Kaya sa suma tutal ang taunan na kita ay aabot lamang sa ¥150,000 kada buwan. At kung ibabawas ang tax, upa sa bahay ng dispatch agency, insurance, at bayarin sa kuryente, tubig, telepono, ay ¥30,000 na lamang ang natitira sa sahod kada buwan. Kulang ang ¥1000 kada araw para mamuhay sa Japan.

Subalit ang pagiging ALT at sa libo-libong bilang ng ating mga kababayan sa linya ng gawain na ito ay nabuo na bilang industriya at pinagkakakitaan ng ating mga kababayan. Nararapat lamang na ang linya ng gawain bilang ALT ay kilalanin bilang propesyon na may sapat na pangangalaga sa kagalingan at karapatan. Lalo na sa ngayon na ang mga anak natin na Japanese-Filipino ay siya ng pumapasok sa larangan ng pagtuturo ng English na dapat lamang na suportahan.

Malaki pa rin ang bilang ng ating mga kababayan na asawa at ina ng mga Japanese ang walang trabaho. At marami rin sa kanila ang nag-aasam na maging English teacher. Naglipana ang mga training program para maging English teacher subalit salat o halos wala ang kumakalinga sa karapatan at kagalingan ng mga ALT.

Maaring magandang balita na ibinukas na ang posisyon bilang English teacher sa Japan mula sa Pilipinas subalit maaaring hindi rin maganda ang hinaharap ng mga naninirahan sa Japan na nagnanais na maging English teacher at maging ALT. At kung sakaling dumagsa na ang ating mga kababayan mula sa Pilipinas para magtrabaho bilang ALT, papaano naman kaya ang kanilang kalagayan kung makakapareho ng kalagayan ng mga ALT na idinudulog sa publiko ng nasabing video ng Fukuoka General Union at Chris Flynn?

Ang ALT ay industriyang ginawa ng mga BOE at dispatch agency para makatipid ang una at makinabang sa kita ng mga teacher ang pangalawa. Sa pagpasok ng mga ALT mula sa Pilipinas ay may pangatlo at pang-apat na mga ahensya na babawas pa sa kita ng mga English teacher – ang mga recruitment agencies at bayarin sa mga singilin ng gobyerno ng Pilipinas. Sa hinaharap ay hindi nalalayo na ang mga gawain ng mga volunteers na mga tagapayo at mga unyon ng mga teacher ay ang pagharap sa mga posibleng problemang iluluwal dahil sa kawalan ng proteksyon sa larangan ng gawain ng ALT.

Sa kabilang banda, mayroon din naman tayong mga kababayan na self-employment sa pagtuturo ng English ang paraan bilang kabuhayan. Marami na rin sa ating mga kababayan ang matagumpay at asensado sa pagtayo ng sariling English school na ginagawa sa loob ng sariling bahay o kaya ay umuupa ng silid-aralan. Maliban sa magandang kita, umaangat pa ang imahe ng ating mga kababayan sa mga komunidad na pinagsisilbihan ng sariling English school. Kaya para sa ating mga kababayan na English teacher sa Japan, nasa atin ang hamon: gawing pag-asa ang sakripisyo sa pagtuturo ng English.

Mga dapat mong malaman tungkol sa My Number system

Ni Rey Ian Corpuz

Noong nakaraang taon, naging matunog at pinag-usapan ang bagong sistemang tinatawag na “My Number.” Ano nga ba ang “My Number?”

Ang My Number ay ang sistema na ipinatupad ng gobyerno ng Japan kung saan lahat ng mamamayan (Hapon man o dayuhan) ay binibigyan ng isang kakaiba o unique na numero kung saan ang lahat ng impormasyon tulad ng health insurance, pension, residence information, tax, at immigration records (para sa mga dayuhan) ay pinag-isa para sa madaling pag-trace at pag-verify ng mga impormasyon ng bawat ahensiya ng gobyerno.

Ang My Number ay ang epekto ng naging pagkakamali ng gobyerno noong 2007 kung saan marami ang hindi nabigyan ng pensyon dahil sa pagkawala ng impormasyon sa database. Kung kayo ay may temporary na My Number card na, may option pa rin kayo na kumuha ng card na may IC chip sa likod nito at may picture ninyo.

Napakamabusisi at mahigpit ang proseso. Ang anak ko na apat na taong gulang ay dalawang beses na naibalik ang application dahil ang kanyang litrato ay hindi pantay at tabingi. Pati sa bata, walang kunsiderasyon. Kung ang residence card ng city hall ay hindi kailangan ng litrato ng may-ari na may edad 18 pababa, ang My Number na card ay kailangan na.

Mga benepisyo ng My Number (ayon sa gobyerno)

Mapapadali ang pagbahagi ng impormasyon sa bawat ahensiya ng gobyerno. Halimbawa, kung may gustong malaman ukol sa iyong tax payments ang Immigration ay mas madali nitong mahahanap ang impormasyon dahil isang  natatanging numero lamang ang hahanapin at hindi na kailangan ng ibang impormasyon.

Ang ganitong konsepto ay halos parehas ng tinatawag na indexing. Kumbaga, lahat ng may mga records at numero ukol kay Juan dela Cruz ay itatalaga sa numerong XXX-XXX-XXX. Sa America ang tawag dito ay Social Security Number o SSN. Kung mag -aply ka ng credit card sa America, kailangan lang tingnan ang iyong SSN kung may utang ka ba o wala. Kung hindi ka nagbayad ng tax, kailangan lang ng SSN upang ma-check kaagad ang iyong records. Ito na ang magiging numero mo habambuhay. Lahat ng populasyon na naninirahan sa Japan, kabilang ang mga Hapon na nasa ibang bansa, may naka-assign na My Number.

Mababawasan din ang risk ng pagkakamali sa personal na datos. At dahil nga naka-link lahat ng ibang impormasyon sa iisang numero, siguradong walang maling mangyayari. Kung mayroon mang pagkakamali, madali lang itong maiwawasto dahil iisa lang ang impormasyon.

Makakatipid din ang gobyerno dahil mas mabilis ang pagproseso at paghahanap ng impormasyon.

Mga negatibong pananaw ukol sa My Number

Isa sa negatibong pananaw hinggil sa My Number ay ang kawala ng privacy. Dito sa Japan, kahit litrato o pangalan lang ang lumabas ng walang pahintulot ay agad na issue na sa privacy. Paano pa kaya kung ang mag-leak ay ang personal mong numero upang malaman ang iyong tax payments o ‘di kaya ang iyong sahod?

Sa pananaw ng maraming IT experts, walang IT system na hindi naha-hack. Sa mga nagaganap na hacking incidents sa mga kalapit bansa tulad ng China at Russia, hindi imposible na may magtangka na i-hack ang online database ng gobyerno kung saan nakalagay ang lahat ng ating impormasyon sa My Number. Kahit nga Google ay naha-hack, website pa kaya ng gobyerno?

Positibo para sa gobyerno at negatibo para sa mga mamamayan

Bilang mga dayuhan dito sa Japan na may working visa, kailangan natin na i-declare lahat ng ating trabaho kabilang na ang part-time. Lahat ng mga kumpanya ay nagsasagawa ng nenmatsu chosei tuwing Nobyembre at kailangan mong isulat ang iyong My Number doon. Sa madaling sabi, maaaring masilip ng Immigration ang iyong pinagtatrabahuan. Ngayon, kung ikaw ay walang “Permit to Work Other than the Designated Activity” ay tiyak na kalaboso ang haharapin mo.

Isa pa ay kung kayo ay gumagawa ng “kakutei shinkoku” o declaration of tax payments tuwing Pebrero at sinasabi ninyo lang na ang pera na padala ninyo sa Pilipinas ay nasa ¥50,000 a month, sa bagong sistema ay dapat nang i-submit sa mga remittance companies ang iyong My Number. Sa madaling sabi ay makikita ng tax office kung magkano ang pinadala mo na pera, walang labis, walang kulang. Hindi kagaya noong wala pang My Number na kahit magkano lang sabihin mo ay okay lang sa tax office (depende din minsan sa tax office).

Darating din siguro ang panahon na pwede na rin na silipin ng gobyerno kung magkano ang pera na nasa bangko mo. Sa ngayon base sa mga nababasa ko online, sa nalalapit na panahon ay balak na rin ng gobyerno na i-integrate ang My Number sa mga bank accounts. Sa ganitong sistema, bawal ang money laundering at tiyak na alam ng gobyerno ang dapat mong bayaran base sa iyong perang natanggap sa bangko.

Etiquette in social media

Ni Elvie Okabe, DBA/MAE

Pabongga ng pabongga talaga ang teknolohiya ngayon dahil sa dumaraming social media platforms gaya ng Fabebook, Twitter, Instagram, Pinterest, LinkedIn, Viber, Line, Snapchat, at marami pang iba.

Nariyan din ang mga free websites for those who would like to have their own blog site like Blogspot, Wordpress, Weebly at Wix. Libre pa nga ang tawag o messaging basta may line or wi-fi ang smartphone mo. At dahil dito ang karamihan sa mga gumagamit ng internet ay tila nahumaling na sa pagpo-post ng status, pictures, posters, videos, at iba pa.

Pero ang nakakaalarma at nakakasakit ng damdamin o nakakatakot ay pati ang sariling galit o masamang damdamin ay binubulgar ng iba sa social media. Gaya ng pag-repost o pag-share ng mga negative o bullying remarks, pag-comment sa mga conversations online ng pamimintas o pagmumura kahit hindi naman kasali sa usapan o ‘di naman alam ang buong katotohanan.

Marami nga pong mga nag-aaway sa social media dahil sa mga komento na wala namang katuturan. Siguro naman nakabasa na rin kayo ng mga komento na pinag-aaway-away ang mga tao o ginagawan ng walang basehang kuwento ang iba.

Kung tayo ang tatanungin, gusto po ba natin ang nagbabasa o nakakakita sa internet ng mga galit, inggit, mura, kabastusan o kalaswaan? Gusto rin po ba natin sumasali sa pakikipag-away, pakikipagmurahan o nagagalit na may pinapatamaan sa mga posts natin sa internet? Kung ayaw natin ang mga nabanggit, narito po ang mga ilang paalala na marahil ay nabasa na natin ngunit kung minsan ay umiiral pa rin ang ating emosyon, personal issue, o personal problem sa buhay:

1.      “Huwag mong gawin sa kapwa mo ang ayaw mong gawin sa iyo.” Kung gusto nating igalang tayo ng iba, kailangan nating igalang muna ang ating kapwa lalo na kung ito ay in writing.  Ang pagsabi o pagbanggit ng greetings for the day, at iba pang positive expressions or emoticons ay more friendly at inspiring sa nakababasa.

2.      Alamin o basahing mabuti at gawin ang mga rules ng bawat social media na karaniwan ay pare-pareho naman.

3.      Huwag magpost ng mga negatibong messages na magpapagalit sa iba. Kung ang ugali natin ay prangka at palaaway, kontrolin na lang natin ang ating emosyon at huwag gawin pati sa mga social media ang magparinig sa iba na walang binabanggit na pangalan. Remember, mabuti man o masama ang ating ugali o ginagawa ay nasasalamin ng iba kung paano tayo itinaguyod o pinalaki ng ating mga magulang.

4.      Kung hindi maiiwasan at nakabasa tayo ng posts ng iba, huwag personalin ang mga negative posts. Para sigurado ay i-unfriend o i-unfollow ang mga contacts sa social media na mahilig mag-complain at matataray mag-post. At higit sa lahat ay huwag gawing capital letters lahat ang message unless it is a title, heading, or acronym of a write-up dahil ang ibig sabihin ng typewritten in all capital letters ay pasigaw o pagalit.

5.      Huwag manloloko ng ibang tao. Kung ikaw ay married na o may girlfriend/boyfriend na, huwag nang maghanap o tumanggap ng ibang karelasyon sa buhay through social media.

6.      Huwag mapanghusga o mag-comment kung hindi tayo tinatanong. “Don’t judge a book by its cover” sabi nga sa kasabihan, dahil hindi natin alam ang mga pinanggagalingan at pinagdaanan o pinagdadaanan ng iba.

7.      Makisali lang sa mga groups o pages na puro pangaral ng Diyos at motivational, inspirational, at positive thinking ang tema. Mag-post lang ng mga larawan o messages na masasaya o hindi makakasakit/makakaapi sa ibang tao.

8.      Huwag ma-addict sa social media o gawing hobby ng mahabang oras araw-araw unless ito ay parte ng ating hanapbuhay gaya ng internet marketing. Ibalanse o gawing prioridad ang sariling buhay.

9.      Huwag magbasa ng newsfeed o i-turn-off na lang ang notifications sa social media na nakakaubos ng ating oras upang makagawa pa ng mga makabuluhang bagay sa pamumuhay.

Kaya nga po ating tandaan, “kung ano ang itinanim, siya ang aanihin.” Kung nagtatanim tayo ng galit, inggit, away, mura at kalaswaan sa ating buhay lalung-lalo na kung ito ay nakasulat ay hindi tayo magiging maligaya at hindi pagpapalain ng Diyos sa ating buhay. Lahat ng ating mga pagsisikap ay parang bulang nawawala ayon sa nababalitaan natin sa ating mga nababasa o napapanood sa television news.

Shaquille O’Neal, Allen Iverson at Yao Ming, nanguna sa Hall of Fame Class 2016

Shaquille O'Neal

Pinangunahan nina Shaquille O’Neal, Allen Iverson at Yao Ming ang mga bagong pinangalanang miyembro ng Naismith Basketball Hall of Fame Class of 2016. Kabilang din sa mga napili sina Tom Izzo, Jerry Reinsdorf, at Sheryl Swoopes. Ginawa ang anunsyo sa Houston bago ang NCAA Tournament championship sa pagitan ng Villanova at North Carolina.

Gaganapin ang opisyal na seremonyas para sa mga NBA icons sa Springfield, Massachusetts sa darating na Setyembre 9.

Kabilang naman sa bibigyan ng posthumous recognition ang dating NBA referee na si Darrell Garretson, NAIA coach John McClendon, ABA Utah Stars at NBA Atlanta Hawks star na si Zelmo Beatty, at Cumberland Posey.

Mahalagang bahagi rin ng mga recipients sina Kevin Johnson, Eddie Sutton, Robert Hughes, Muffet McGraw, Lefty Driesell, Leita Andrews, John McLendon at ang 1954-1958 Wayland Baptist University team.

Kinikilala ng Naismith Memorial Basketball Hall of Fame ang mga manlalarong nagpakita ng katangi-tanging galing sa basketball maging ang mga all-time great coaches, at referees na nagbigay ng malaking kontribusyon sa basketball. Ipinangalan ito kay Dr. James Naismith na nagpaumpisa sa basketball noong 1891.

Para mapabilang sa Hall of Fame, kinakailangan na ang isang manlalaro ay retirado na nang mga limang taon bago makunsidera para sa nasabing parangal.

Isa sa mga kilalang dominanteng manlalaro si O’Neal sa NBA na may record na average 23.7 points, 10.9 rebounds at 58.2 porsyento (shot from the field) sa loob ng 19 seasons. Pinarangalan din na Rookie of the Year si O’Neal nang nasa Orlando Magic pa siya at no. 1 pick noong 1992 draft.

Number 1 pick din siya sa 1992 draft at naging Rookie of the Year nang nasa Orlando Magic.Tuluy-tuloy ang mataginting na karera niya nang naging 4-time NBA championship, tatlo sa Los Angeles Lakers at isa sa Miami Heat, 14-time All Star, isang MVP league, at tatlong MVP award.

Isa naman sa pinakamagaling na point at shooting guard si Iverson na naglaro sa loob ng 14 seasons sa NBA sa Philadelphia 76ers. Umpisa pa lang ay No. 1 pick na siya sa 1996 draft at Rookie of the Year. Nariyan din ang pagiging 11-time NBA All-Star niya, All-Star MVP noong 2001 at 2005, at  NBA MVP noong 2001.

May record si Iverson ng 26.7 points, 6.2 assists, 3.7 rebounds at 2.2 steals. Sa kanyang pagreretiro, siya ang may hawak ng ikapitong highest scoring average, ika-12 sa all-time steals at ika-23 sa points record.

Naglaro naman sa Houston Rockets bilang center si Yao Ming mula 2002 hanggang 2011 sa loob ng mahigit pitong seasons at pinakamatangkad sa buong NBA league. Itinanghal din siyang No. 1 overall pick noong 2002 at isang 8-time All-Star.

Bagaman, napaigsi ang karera niya sa NBA, itinuturing na isa sa pinakamagaling si Yao ayon sa dating coach na si Jeff Van Gundy. Mayroon siyang average 19 points, 9.2 rebounds, 1.9 blocks. Pangalawa siya sa all-time blocks list at ikaanim sa total points at rebounds sa Houston Rockets.

Kinilala ng kumite ang mga taong naglalaro siya sa China, higit sa lahat ay ang kontribusyon niya sa pagpapalawak ng interes sa basketball sa Asia.

Si Reinsdorf naman ang may-ari simula noong 1985 hanggang 1990s ng isa sa pinakamagaling na koponan sa NBA na nanalo ng anim na NBA titles. Michigan State coach naman dati si Izzo na nanalo ng NCAA title noong 2000 at dinala ang koponan ng pitong beses sa final four. Six-time All-Star naman si Swoopes at three-time WNBA champion na pinangunahan din ang kampeonato ng Texas Tech sa 1993 NCAA championship sa kanyang record na 47 points.

Etiquette in social media

Ni Elvie Okabe, DBA/MAE

Pabongga ng pabongga talaga ang teknolohiya ngayon dahil sa dumaraming social media platforms gaya ng Fabebook, Twitter, Instagram, Pinterest, LinkedIn, Viber, Line, Snapchat, at marami pang iba.

Nariyan din ang mga free websites for those who would like to have their own blog site like Blogspot, Wordpress, Weebly at Wix. Libre pa nga ang tawag o messaging basta may line or wi-fi ang smartphone mo. At dahil dito ang karamihan sa mga gumagamit ng internet ay tila nahumaling na sa pagpo-post ng status, pictures, posters, videos, at iba pa.

Pero ang nakakaalarma at nakakasakit ng damdamin o nakakatakot ay pati ang sariling galit o masamang damdamin ay binubulgar ng iba sa social media. Gaya ng pag-repost o pag-share ng mga negative o bullying remarks, pag-comment sa mga conversations online ng pamimintas o pagmumura kahit hindi naman kasali sa usapan o ‘di naman alam ang buong katotohanan.

Marami nga pong mga nag-aaway sa social media dahil sa mga komento na wala namang katuturan. Siguro naman nakabasa na rin kayo ng mga komento na pinag-aaway-away ang mga tao o ginagawan ng walang basehang kuwento ang iba.

Kung tayo ang tatanungin, gusto po ba natin ang nagbabasa o nakakakita sa internet ng mga galit, inggit, mura, kabastusan o kalaswaan? Gusto rin po ba natin sumasali sa pakikipag-away, pakikipagmurahan o nagagalit na may pinapatamaan sa mga posts natin sa internet? Kung ayaw natin ang mga nabanggit, narito po ang mga ilang paalala na marahil ay nabasa na natin ngunit kung minsan ay umiiral pa rin ang ating emosyon, personal issue, o personal problem sa buhay:

1.  “Huwag mong gawin sa kapwa mo ang ayaw mong gawin sa iyo.” Kung gusto nating igalang tayo ng iba, kailangan nating igalang muna ang ating kapwa lalo na kung ito ay in writing.  Ang pagsabi o pagbanggit ng greetings for the day, at iba pang positive expressions or emoticons ay more friendly at inspiring sa nakababasa.

2.  Alamin o basahing mabuti at gawin ang mga rules ng bawat social media na karaniwan ay pare-pareho naman.

3.   Huwag magpost ng mga negatibong messages na magpapagalit sa iba. Kung ang ugali natin ay prangka at palaaway, kontrolin na lang natin ang ating emosyon at huwag gawin pati sa mga social media ang magparinig sa iba na walang binabanggit na pangalan. Remember, mabuti man o masama ang ating ugali o ginagawa ay nasasalamin ng iba kung paano tayo itinaguyod o pinalaki ng ating mga magulang.

4.  Kung hindi maiiwasan at nakabasa tayo ng posts ng iba, huwag personalin ang mga negative posts. Para sigurado ay i-unfriend o i-unfollow ang mga contacts sa social media na mahilig mag-complain at matataray mag-post. At higit sa lahat ay huwag gawing capital letters lahat ang message unless it is a title, heading, or acronym of a write-up dahil ang ibig sabihin ng typewritten in all capital letters ay pasigaw o pagalit.

5.   Huwag manloloko ng ibang tao. Kung ikaw ay married na o may girlfriend/boyfriend na, huwag nang maghanap o tumanggap ng ibang karelasyon sa buhay through social media.

6.   Huwag mapanghusga o mag-comment kung hindi tayo tinatanong. “Don’t judge a book by its cover” sabi nga sa kasabihan, dahil hindi natin alam ang mga pinanggagalingan at pinagdaanan o pinagdadaanan ng iba.

7.   Makisali lang sa mga groups o pages na puro pangaral ng Diyos at motivational, inspirational, at positive thinking ang tema. Mag-post lang ng mga larawan o messages na masasaya o hindi makakasakit/makakaapi sa ibang tao.

8.   Huwag ma-addict sa social media o gawing hobby ng mahabang oras araw-araw unless ito ay parte ng ating hanapbuhay gaya ng internet marketing. Ibalanse o gawing prioridad ang sariling buhay.

9.  Huwag magbasa ng newsfeed o i-turn-off na lang ang notifications sa social media na nakakaubos ng ating oras upang makagawa pa ng mga makabuluhang bagay sa pamumuhay.

Kaya nga po ating tandaan, “kung ano ang itinanim, siya ang aanihin.” Kung nagtatanim tayo ng galit, inggit, away, mura at kalaswaan sa ating buhay lalung-lalo na kung ito ay nakasulat ay hindi tayo magiging maligaya at hindi pagpapalain ng Diyos sa ating buhay. Lahat ng ating mga pagsisikap ay parang bulang nawawala ayon sa nababalitaan natin sa ating mga nababasa o napapanood sa television news.