Ni Cesar Santoyo
Ginunita ngayon buwan ng Marso ang
ika-tatlong taon ng paglindol at tsunami na sumira sa Hilagang-Silangang baybayin
ng karagatan ng Japan na naging sanhi ng pangalawang pinakamalaking insidenteng
nuclear sa kasaysayan. Kahit ilang beses pang ulit-ulitin ang bilang ng mga
nasawi, nanatili ang latay ng bilang na 19,000 ang mga namatay at hindi pa
natatagpuan dahil sa lindol at tsunami at mahigit rin sa 300,000 ang mga
lumikas mula sa 20 kilometro evacuation zone sa paligid ng Fukushima Daiichi
nuclear power plant. Sa mga nagsilikas, 140,000 ay hindi pa nakatangap ng
wastong kabayaran, marami ay puwersadong manirahan sa temporary shelter at
mahigit sa 1,600 na ang mga namatay sa mga kadahilanan na may kaugnayan sa
relokasyon.
Ang mga evacuees mula sa
Chernobyl ay umigsi ang haba ng buhay mula 65 anyos pababa sa 58 anyos dahil sa
depresyon, alak at pagpapakamatay at ang matinding stress sa sapilitan
relokasyon na may kahawig na epekto sa mga nawalan ng tahanan at sakahan sa
Fukushima.
Sa kasalukuyan ay maraming mga
nakakalat na temporary housing sa buong rehiyon ng Tohoku. Sa Iitate City ng
Fukushima, 39 na kilometro ang layo sa Fukushima Daiichi nuclear plant, ay
matatagpuan ang Iitatemura temporary housing na kung saan ay may 90 pamilya na
kinabibilangan ng 147 katao. Katamtaman sa mga nakatira rito ay 65 anyos, may
nag-iisang batang high-school at ang mag-iisangdaan taon gulang ang
pinakamatanda pagsapit ng buwan ng Abril.
Ang lugar na ito ang pinili ng
ating mga kababayan na naninirahan sa Fukushima para handugan ng mga lutuing Pinoy,
mga pagtatanghal at ang ultimong layuinin: bigyan ng kahit sandaling saya ang
mga naninirahan sa Iitatemura temporary shelter bilang paraan at istilong Pinoy
sa paggunita sa ika-tatlong taon ng trahedyang 3/11. Ginanap ito sa public hall
ng naturang temporary shelter noong Marso 9, 2014.
Ayon kay Myrna Nasiluan-Ishikawa,
isa rin na dating naninirahan sa Iitate City na ngayon ay hindi matirahan dahil
sa taas ng nuclear radiation, “pumunta kami rito sa Iitate temporary shelter para
pasayahin ang mga matatanda na nawalan ng bahay (at sakahan dahil sa nuclear
radiation) kaya nandito sila ngayon na sa Japanese kung tawagin ay kasetsujutaku
o temporary shelter. Naghanda ang grupo ni Myrna ng Philippine food at
intermission number.
Sa nasabing okasyon ay nagpahayag
ang Congressional Deputy ng Fukushima City na si Komatsu Yoshiyuki na sinusuportahan
niya ang inisyatiba ng mga Filipino sapagkat mabuti pa raw ang mga Pinoy na
nangangalaga at palaging naaalala ang mga nasa evacuation center kumpara sa iba
na walang pakialam.
Ang grupo ng mga Filipino sa
Fukushima City na kabilang sa Hawak-Kamay Fukushima ay nagluto ng nilagang
baka, lumpiang toge at onigiri. Nagbigay ng mga awitin at mga palaro sa mga
matatanda para patawanin, pakantahin, pasayawin at pasiyahin kahit sa dalawang
oras lamang na magkalpiling ang lahat para sa kakaibang paggunita ng trahedyang
3/11.
Paliwanag ni Kaye Goto, Pinay na
naninirahan sa Fukushima City sa mahigit na 20 taon at Tohoku Program Manager
ng Center for Japanese-Filipino Families (CJFF), “ginagawa namin ang ganitong
pagtitipon makaraan ang dalawang taon para sa mga nakatira sa temporary housing
dahil nakikita namin sa kanila ang buhay namin bilang dayuhan dito sa Fukushima
na dahil sa nangyaring napakalaking kalamidad dito ay naramdaman namin na
napabayaan kaming mga dayuhang migranteng Pilipino. Pero kahit naging ganun pa
man ay hindi kami nagdalawang-isip para tumulong ditto.
Dagdag pa ni Myrna, ginagawa po namin
ito kasi ang sarap ng pakiramdam na napasasaya mo ang mga tao, mga nalulungkot,
nakatira sa maliit na lugar, na nai-istress na sila sa sitwasyon nila na
hanggang ngayon hindi pa malaman kung makakabalik pa sila sa lugar na iniwanan
nila.
Sa kabilang dako naman ng Tohoku
at sa pag-obserba sa buwan ng kababaihan, ang mga iba’t ibang komunidad at
samahan ng mga Pinoy sa Iwate, Miyagi at Fukushima ay naghahanda para sa
pagtatatag ng kanilang ugnayan na kinakailangan na harapin pa ang ibang usapin
maliban sa pagbangon sa disaster. Nais ng Sagip-Tohoku sa pamumuno ni Marialara
Kikuchi na palawakin at patatagin pa ang kanilang pagkakaisa bilang mga
kababaihang dayuhan sa Japan.
Ang kadahilanan sa pagpapalawig
ng layunin ng samahan ay hawak ng mga kababaihan ang kalahati ng buhay ng buong
sanlibutan. Sa talino at lakas bilang babae nakarugtong ang pusod ng mga
kabataan na pagasa ng maaliwalas na kinabukasan. Ang dayuhang kababaihan sa
Japan ay ang mga nagkakalinga sa mga matatanda, mga guro ng iba-ibang wika, mga
kamay para sa pagkain ng lahat, tagalinis ng mga suotin at mga gusali,
responsibleng serbisyo sa mga pang-gabi na establisimiyento, haligi ng buhay ng
mga pamilya sa lupang sinilangan, at higit sa lahat ay ang taas-noo bilang ina
ng magkahating lahi na mga anak na aktibong bahagi bilang etnikong grupo sa
lipunan ng bansa.
Bilang mga kababaihang dayuhan sa
Japan ay sinisikap nila na maging kabahagi ng lipunan na may patas na
responsibilidad, karapatan at kagalingan. Aktibong kalahok rin ang mga dayuhang
kababaihan sa mga gawaing panlipunan, sosyo-sibikong simulain, at maging sa mga
selebrasyon ng mga kultura. At sa kabila ng partisipasyon sa bansa ay
pinananatili ang pagmamahal at paninilbihan sa pinagmulang inang bayan
Pilipinas.
Sa natatanging karakter,
kalagayan at relasyon sa pagitan ng bansang tinitirahan at sa lupang sinilangan
ay buo ang pagnanais ng mga kasapi ng samahan na ihayag ang natatanging uri
bilang dayuhan kababaihan sa Japan. Dahil sa paniniwala na may lakas sa pagkakaisa,
magdaraos ng kauna-unahang asembliya ang mga samahang pinoy sa Tohoku sa
darating na Marso 29-30, 2014 sa Akiu, Sendai, Miyagi-ken para itinatag ang
Liga ng mga Dayuhang Kababaihan sa Japan at pagtibayin ng mga alituntunin ng
kanilang Saligang Batas.